Beurscrash 1929: Zwarte Donderdag

Wat voorafging aan de beurscrash 1929

Na de overwinning van de Eerste Wereldoorlog heerste er in Amerika over het algemeen een optimistisch sentiment. Overal in Amerika werden nieuwe technologieën geïmplementeerd zoals elektriciteit, auto’s, radio’s en andere consumentengoederen. Dankzij de massale consumptie draaide de Amerikaanse economie uitstekend.

De gemiddelde burger zag zijn beschikbaar inkomen omhooggaan tezamen met de mogelijkheid om gemakkelijk en goedkoop kredieten af te sluiten. Desondanks de hoge welvaart zochten Amerikanen naar nieuwe manieren om nog rijker te kunnen worden.

Liberty Bonds

In 1917 gaf de Amerikaanse overheid voor het eerst Liberty Bonds uit, of Liberty-obligaties. Die verkocht de overheid om de oorlogsinspanningen te kunnen financieren en ze werden beschouwd als ieders patriottische plicht om aan te kopen. In ruil daarvoor kregen obligatiehouders een halfjaarlijkse interest uitbetaald. Zodoende werden Amerikaanse burgers geïntroduceerd aan financiële producten.

Deze nieuwe investeringscultuur is niet onopgemerkt voorbij gegaan. De bankiers van Wall Street, het mekka van financiën in Amerika, waren in die tijd een elitaire kring waar Jan Modaal geen toegang tot had.

Het hek is van de dam

Charles Mitchell, de president van de National City Bank, zag een gat in de markt. Hij merkte op dat het nieuwe investeerderspubliek geïntroduceerd moest worden aan bedrijfsobligaties, aandelen en andere financiële producten. Het grote verschil is dat die producten veel meer risico dragen dan de welbekende staatsobligaties. De gemiddelde belegger kon op die manier een extra rendement behalen en de bankiers verdienden er ook iets aan.

Om aandelen aan de man te brengen opende Mitchell brokerages over het hele land. Mensen met geld maar zonder enige voorkennis van de beurs konden op die manier beginnen speculeren in aandelen. Beleggen in aandelen werd een hype en werd aanzien als betrouwbaar en respectabel.  Burgers wouden koste wat kost de boot niet missen en begonnen massaal te speculeren.

Gedurende de eerstvolgende jaren heerste een bullmarket en stonden de markten zelden rood. Door de hoge rendementen die destijds behaald werden zochten mensen naar nog meer geld om mee te kunnen speculeren. Banken startten met het ontlenen van onverantwoorde bedragen aan mensen, een andere benaming hiervoor is “aankopen op margin”.

Hierrond bestonden er destijds nog geen regels en geen omkadering. Tegen het einde van de twintigerjaren bestond 90 procent van de onderliggende waarde van aandelen uit geleend geld. 40 procent van de door banken uitgeleende bedragen werden gebruikt om aandelen te kopen.

President Herbert Hoover

Toen de Republikeinse Herbert Hoover op 6 november 1928 verkozen werd als president leek er geen wolkje aan de lucht. Tussen mei en september 1929 werden 60 nieuwe ondernemingen op de aandelenmarkt gebracht, goed voor meer dan 100 miljoen kersverse aandelen op NYSE. De bubbel stond op springen.

De president zei: “Wij hier in Amerika zijn nu dichter bij de eindoverwinning op armoede dan enig land ooit in de geschiedenis van de wereld”. Daarmee stimuleerde de president de bevolking om zoveel mogelijk te beleggen in aandelen en de economische groei te promoten. Een paar maanden later volgde de beurscrash 1929.

Het keerpunt: beurscrash 1929

Einde maart 1929 corrigeerde de aandelenmarkt zich met tien procent. Bankiers slaagden erin om beleggers gerust te stellen en de markt herstelde zich. Daarnaast waren er nog verschillende signalen die duidden op het potentieel ineenstuiken van de markt, maar er was geen haan die daar naar kraaide.

Op woensdag 23 oktober 1929 zakte de Dow Jones weg met 20 procent. Middenin algemene paniek en verwarring sloten de markten. Daarna volgde de dag die de geschiedenis ingaat als “Zwarte Donderdag”.

Bij de opening van de markt op donderdag 24 oktober zakten alle aandeelkoersen fel. Om de paniek te temperen beslisten de grote bazen van banken zoals J.P. Morgan om grote aandelen op te kopen aan een prijs die veel hoger lag dan de verlaagde koerswaarde. Die aanpak sloeg aan en de koersen gingen schoten terug omhoog. De dag erna was het kalm op de beurs en beleggers gingen een stresserend weekend tegemoet.

De maandag erop, of “Black Monday”, schommelden de koersen extreem. Dit keer waren de verkopen te sterk waardoor de bankiers het tij niet meer konden keren. Ook dinsdag 29 oktober, of “Black Tuesday” verliep volgens dezelfde trend. De machines vielen 2,5 uur uit en de telefoonlijnen waren geblokkeerd wegens overflow.

Aandelen van ondernemingen die het gezicht waren van de economische groei en welvaart verloren meer dan de helft van hun waarde. General Motors bijvoorbeeld stond op zijn hoogtepunt op $91,75 en stond na Black Tuesday gewaardeerd op $40. Het domino-effect dat volgde had nog een impact op de jaren die kwamen. Drie jaar later, middenin de Grote Depressie, raakte de koers van General Motors zelfs $10.

Beurscrash 1929: De gevolgen

Beurscrash 1929: Gevolgen voor Amerika

Het geloof in de bankensector was aangetast. Na de beurscrash 1929 kwamen Amerikanen massaal op straat en probeerden hun overgebleven spaargeld af te halen. Geld dat kon worden afgehaald werd onder een matras gelegd of gebruikt om goud aan te kopen. De bankenloop resulteerde in miljarden dollars die niet gerecupereerd konden worden door burgers.

Bedrijven die rendabel en solvabel waren konden geen leningen meer aangaan door de liquiditeitscrisis na de beurscrash 1929. Hierdoor was het voor ondernemingen niet meer mogelijk om investeringen te doen en werknemers te betalen.

Doordat de werknemers niet meer betaald konden worden volgden er een heleboel ontslagen. Tegen 1933 zou meer dan een kwart van de Amerikaanse bevolking werkloos zijn geweest. Een ontslag betekent dat de werknemers in kwestie geen koopkracht meer hebben (alsook geen spaargeld) en de vraag naar goederen eveneens daalt. Die neerwaartse spiraal zorgde er dus ook voor dat een hoop ondernemingen de boeken moesten neerleggen.

Tegen 1931 waren er ook een 2000-tal banken failliet gegaan ten gevolge van de beurscrash 1929. De Staat kon toen nog geen minimaal te recupereren bedrag verzekeren aan zijn burgers.  Als de bank dus fouten maakte, moest de gewone man daarvoor boeten.

Tezamen met de overproductie in de landbouw legde dit de fundering voor de Grote Depressie.

Theodore Roosevelt, de president die in 1933 verkozen werd, bracht een serie programma’s mee die “The New Deal” heetten. Onder andere de SEC, of de Securities and Exchange Commission, werd opgericht als toezichthouder en regulerende instantie van verschillende effectenbeurzen.

Beurscrash 1929: Gevolgen voor Europa

Voornamelijk Duitsland werd na de beurscrash 1929 zwaar getroffen. Duitsland was na de Eerste Wereldoorlog sterk afhankelijk geworden van Amerika en kampte met hyperinflatie. Leningen vanuit Amerika bleven uit en openstaande leningen moesten worden terugbetaald. De economie van Duitsland stortte weer volledig in.

De werkloosheid en honger die het Duitse volk leidde deed de vraag toenemen naar een sterke leider. Wat volgde in 1933 en de aankomende Tweede Wereldoorlog spreekt voor zichzelf.

Beurscrash 1929: Historische waarde

Voor beleggers is het belangrijk om de geschiedenis van de markten te kennen. Om patronen van een aankomende beurscrash in het oog te krijgen is het aangewezen om kennis te hebben over de grote beurscrashes uit het verleden. Al mogen de redenen van een crash niet dezelfde zijn, de symptomen ervan komen wél zeer vaak overeen met elkaar.

2020: Zwarte zwaan zorgt voor beurscrash

Het lijkt erop dat 2020 het jaar zal worden waar de zwarte zwaan heeft toegeslagen. Voor de lezers die niet weten wat deze uitdrukking inhoudt, een zwarte zwaan is een gebeurtenis die quasi niemand kon voorspellen onder normale omstandigheden. Zo’n event is zeer ongebruikelijk maar des te verwoestender voor de financiële markten omdat het zo onverwachts komt. Voor 2020 lijkt het coronavirus (COVID-19) haar rol van zwarte zwaan te vervullen.

De huidige situatie in de oliemarkt is olie op het vuur. Saudi-Arabië en Rusland kwamen niet overeen om samen productiebeperkingen door te voeren. Het gevolg hiervan is dat Saudi-Arabië eenzijdig heeft besloten om de output te verhogen naar meer dan 12 miljoen vaten per dag. Het aanbod was initieel al hoger dan de vraag en met een productieverhoging lijkt de markt te worden overspoeld met goedkope olie.

U hoeft zich geen illusies te maken. Zo’n lage olieprijzen doen pijn voor beide landen. Maar wie hier het meest zal onder lijden zijn de Verenigde Staten. De bedrijven die schaliegas en schalieolie produceren zijn waarschijnlijk het mikpunt geweest van de Russische president. Hun productiekostprijs ligt dermate hoger dan de huidige olieprijs, waardoor faillissementen niet uit te sluiten zijn indien de olieprijs actuele niveaus blijft aanhouden.

Maar er kan ook een diepere oorzaak zijn. Het feit dat de beurs nog enkele weken verder steeg na de uitbraak van het coronavirus in China, doet de wenkbrauwen fronsen. De liquiditeitsproblemen in de repo-markt kunnen wel eens de druppel geweest zijn die de emmer liet overlopen. Repurchase agreements (repos) zijn korte termijn leningen die banken aan elkaar geven ter financiering. Eind 2019 was deze rente opgelopen tot meer dan 10 procent, waardoor de Federal Reserve (Fed) meerdere biljoenen dollars heeft moeten injecteren. De liquiditeit op de markt is dus ver zoek indien het niet van de Fed afhangt. Dit zorgt er ook voor dat het allemaal zo snel gaat.

Een vierde element zijn de presidentsverkiezingen in Amerika. President Trump was goed voor de beurs. Het feit dat hij zelf zo gefocust is op de beurs heeft de stijging in de hand gewerkt. Historisch gezien hebben de aandelen beter gepresteerd met een republikeinse president. Joe Biden lijkt de hete adem in de nek van Trump te zijn tijdens deze verkiezingen. Het idee van een democratische president lijkt niet zo goed onthaald te worden door de financiële markt.

We kunnen dus vermoeden dat het coronavirus de trigger was van de daling die we vandaag moeten aanschouwen maar waarschijnlijk niet de reden.

Vervolg:

Dit is het eerste deel van het drieluik over de beurscrash 1929, de beurscrash 1987 en de beurscrash 2008.

Wenst u meer informatie over wat u kunt doen bij een beurscrash? Lees dan zeker dit artikel.

Hier kunt u een artikel lezen over een van de oudste theorieën om een recessie te voorspellen.