Obligaties

Obligaties zijn zoals gezegd leningen die worden uitgegeven door overheden of bedrijven. Deze obligaties hebben een nominale waarde, het bedrag dat bij aflossing weer wordt terugbetaald. Deze waarde is het totale bedrag dat de overheid of het bedrijf wil verzamelen. Dit totaalbedrag wordt opgeknipt in kleinere delen, dat zijn de coupures. Dit zijn de eenheden waarin u de obligaties op de beurs kunt verhandelen.

De koersen worden vaak uitgedrukt in een percentage (bijvoorbeeld 105%) van de nominale waarde. Als de koers exact gelijk is aan de nominale waarde dan is deze 100%, dit ook wel ‘a pari’ genoemd. De obligatie is onder pari als de beurskoers onder de 100% is, en boven pari als deze boven de 100% noteert. Aan het einde van de looptijd noteert een obligatie altijd a pari (100%). Voor het uitlenen van geld krijgt u (meestal) een vergoeding.

Daarnaast is het belangrijk om te onthouden dat (in een normale markt) obligaties die een langere looptijd hebben harder zullen dalen of stijgen wanneer de marktrente daalt of stijgt, dan een obligatie met een korte looptijd. Naarmate de vervaldatum van een obligatie dichterbij komt, neemt de rentegevoeligheid namelijk af. Een 2-jaars obligatie heeft dus een lagere rentegevoeligheid dan 10-jaars schuldpapier dat net uitgegeven is.

De combinatie van coupon en looptijd wordt ‘duration’ genoemd. De duration is een belangrijke maatstaf voor het renterisico van een obligatie. Hoe langer de duration, des te gevoeliger de koers van die obligatie is voor een verandering van de rentestand.

Praktijkvoorbeeld:

Het bovenstaande klinkt misschien ingewikkeld, maar aan de hand van het volgende voorbeeld wordt dit verder toegelicht. Zodra de rente op een obligatie stijgt, zal de obligatiekoers in waarde dalen. Er zijn dan namelijk betere obligaties te krijgen met een hogere couponrente. Als u een obligatie had gekocht die 4% rente betaalt, maar de rente stijgt naar de 5%, dan wordt het lucratiever om in nieuwe staatsleningen te beleggen tegen 5% dan in obligaties die maar 4% geven. Op het einde van de rit krijgt de obligatiehouder zijn inleg altijd ‘a pari’ weer terugbetaald. Als de marktrente gestegen is van 4% naar 5%, dan zal de koers van de obligatie echter onder de nominale waarde dalen, zodat een nieuwe eigenaar van deze obligatie ook ongeveer op 5% rendement kan uitkomen.

In de afgelopen jaren zagen we op de obligatiemarkten het omgekeerde gebeuren. Nieuwe obligaties werden uitgegeven met een lagere rente, waardoor de bestaande obligaties in koers stegen. Hierdoor zakte het rendement op deze obligaties naar ongeveer hetzelfde rendement als op de nieuwe obligaties. 

Zoals eerder gezegd worden obligaties gezien als relatief veilige beleggingen. U weet van te voren namelijk waar u aan toe bent. De couponrente en de einddatum van de obligatie staat vast, waardoor u precies weet hoeveel rendement u gaat maken. Naast het directe rendement kunt u ook koersrendement behalen, doordat de beurswaarde van uw obligatie stijgt. Zoals eerder besproken zal de koers stijgen, zodra de rente daalt. Door de hogere vraag wordt er nieuw schuldpapier tegen lagere rentes uitgegeven, waardoor de waarde van oudere obligaties op de beurs zal stijgen.

Zoals u zult begrijpen kunt u hierdoor ook geld verliezen als de waarde van uw obligatie daalt. Obligaties zijn dus zeker niet risicovrij. De koers van een obligatie is namelijk afhankelijk van onder andere de marktrente (renterisico), de kredietwaardigheid van de uitgever (debiteurenrisico) en van vraag en aanbod op de beurs (marktrisico).

Eén van de redenen voor de negatieve rente is de angst voor een recessie en het uitblijven van inflatie. Hierdoor kopen beleggers massaal obligaties op, die als relatief veilige havens worden beschouwd. Een andere oorzaak is het dovish geluid van centrale banken.

Er is een grote kans dat de Europese Centrale Bank (ECB) weer staatsleningen gaat opkopen. Die hogere vraag zal de marktrente verder omlaag drukken. Beleggers lopen daar op vooruit door nu al obligaties te kopen. Als de marktrente daalt, dan worden de bestaande obligaties namelijk meer waard om dit verschil te compenseren. Beleggers kunnen dus ondanks de negatieve coupon wel rendement maken door de waardestijging van de obligatiekoers.

Hierboven werd vermeld dat de couponrente vast staat, dit gaat echter niet altijd op. Hoewel de meeste (traditionele) obligaties een vaste couponrente hebben, zijn er ook obligaties die een variabele rente hebben. In dat geval is de rente-uitkering niet vast, maar wordt deze periodiek vastgesteld. Een voorbeeld hiervan is een obligatie waarbij de couponuitkering afhankelijk is van de hoogte van de Euribor. Daarnaast zijn er nog vele verschillende typen obligaties. Hieronder worden deze obligaties kort toegelicht.

Voor de meer defensieve belegger zijn ETF’s een mooi instrument om een positie in obligaties te verkrijgen. De onderstaande ETF’s zijn uiteraard allemaal te verkrijgen via LYNX. Een belegging in een obligatie ETF is in veel opzichten wel wat gecompliceerder dan het kopen van een individuele obligatie. Een ETF die een index volgt waarin uitsluitend 10-jarige leningen zijn opgenomen, heeft een continue blootstelling aan leningen met deze looptijd. In een tijd van oplopende rentetarieven zal een 10-jaars ETF een slechter resultaat behalen, dan een enkelvoudige belegging in een 10-jarige lening.

De ETF’s hebben bovendien niet altijd een even goede spreiding, dus let goed op welke ETF u koopt. Hieronder staan een aantal willekeurige namen van obligatie ETF’s benoemd:

Obligaties zijn uiterst geschikt voor beleggers die tevreden zijn met het vooraf bekende effectief rendement en bereid zijn de obligatie tot het einde van de looptijd in de portefeuille te houden. Obligaties zijn in dat opzicht voornamelijk interessant voor de meer defensieve belegger, of voor beleggers die bijna met pensioen gaan en dus het risico in de portefeuille willen verminderen. Zoals eerder gezegd loopt u met obligaties over het algemeen minder risico, maar net als bij elke vorm van beleggen zijn er wel degelijk risico’s. De uitgevende partij (bedrijf of overheid) kan namelijk in de problemen komen of zelfs failliet gaan. Dus ook bij het beleggen in obligaties kunt u in theorie een deel of uw gehele inleg verliezen.

Via LYNX kunt u uiteraard ook beleggen in obligaties. Op het Handelsplatform kunt u obligaties kopen uit Nederland, België, Frankrijk, Hongkong en de VS. U kunt de TICKER of ISIN code invoeren in het platform en de gewenste obligatie direct aanschaffen. Door middel van de BOND SCANNER kunt u in het Handelsplatform eenvoudig zoeken naar honderden obligaties.

Een andere manier om een positie te krijgen in obligaties is door middel van obligatie futures of futures opties. Onderstaande afbeelding uit het Handelsplatform toont de vijf meest verhandelde obligatie futures:

De meest bekende en verhandelde obligaties futures zijn de Euro Bund (10 Year Bond) en de 10 Year US Treasury Note. Beide hebben een hefboom van 1000. Dit betekent dat u met 1 future op de huidige koers van de Euro Bund future van 178,41 een positie krijgt ter waarde van € 178.410. Een opwaartse beweging van 100 basispunten naar 179,41 (+0,56%) zou een winst/verlies betekenen van € 1000 voor uw portefeuille.