Wat zijn derivaten en waarom zijn deze producten zo populair?

Nagenoeg iedereen heeft wel eens een verhaal gelezen over een succesvolle trader. Fascinerende verhalen waarin vaak derivaten zijn gebruikt.

Deze financiële producten zijn ook vaak genoeg in negatieve zin in de media voorbij gekomen. Denk aan de rente swaps die veel mkb’ers in de problemen brachten nadat banken hen deze producten aansmeerden.

In de financiële wereld zijn derivaten dus zowel beroemd als berucht. Omdat deze financiële producten zo populair zijn, leg ik u graag alles uit over financiële derivaten.

Futures: Een future is een termijncontract waarbij de koper en verkoper vooraf een prijs en tijdstip vaststellen waartegen het onderliggende financiële product wordt geleverd. De handelaren gaan middels een future een verplichting aan. Futures zijn beschikbaar voor financiële producten zoals aandelenindices en staatsobligaties, maar ook voor fysieke producten zoals goud zilver en olie.

Opties: Een optie is een financieel product die de koper van de optie het recht geeft om aandelen tegen een van te voren vastgestelde prijs te kopen. Daarnaast is ook de datum waarop het recht kan worden uitgeoefend vastgesteld, de zogenoemde expiratiedatum. Het bedrag waartegen de optie wordt verhandeld heet de optiepremie.

CFD’s: De afkorting CFD staat voor Contract For Difference. Met dit product kan een belegger heel simpel met een hefboom speculeren op een koersstijging of -daling. Met een CFD spreken de koper en verkoper af om het waardeverschil van de onderliggende waarde vanaf het moment van overeenkomst te verrekenen. De handel in CFD’s is nagenoeg

Swaps: Een renteswap is een financieel product waarbij twee partijen rentebetalingen uitruilen. Middels dit derivaat kan een renterisico worden afgedekt, of een rentepositie worden ingenomen. De waarde van de swap hangt af van de rentestand.

Risico’s van derivaten

Gezien de vele negatieve ervaringen die particulieren of bedrijven hebben met financiële derivaten, wordt er altijd gehamerd op de risico’s van deze producten. Ik raad u ook aan om u goed in te lezen over de werking van een derivaat, alvorens u hier in begint te handelen.

Hieronder de meest belangrijke risico’s.

Hefboomwerking: Door de hefboomwerking kan een kleine koersschommeling in de onderliggende waarde al zorgen voor een grote waardeverandering van het derivaat. Verliezen kunnen technisch gezien vaak zelfs onbeperkt oplopen. Hier tegenover staat uiteraard dat middels derivaten ook een enorme winst valt te behalen.

Counterparty risk: Counterparty risk wordt voornamelijk gelopen met een over-the-counter transactie. Hier heeft u als particuliere belegger veelal weinig mee te maken. Toch is het belangrijk om te weten wat het risico exact inhoudt.

Indien de tegenpartij waarmee u een derivatentransactie heeft uitgevoerd failliet gaat, valt de uitstaande positie in de gehele boedel van het bedrijf. U staat in dit geval dus net als vele andere schuldeisers in de rij bij het bedrijf om het geld terug te krijgen. In dergelijke situaties zijn meestal te weinig bezittingen over om alle schulden terug te betalen, waardoor u uw geld dus niet volledig ontvangt.

Marktrisico: De marktwaarde van derivaten zijn gebaseerd op de koers van de onderliggende waarde. De derivaten op zich vertegenwoordigen dus geen reële waarde. Blijkt het (bijvoorbeeld in tijden van crisis) dat de waarde van het onderliggende product te hoog is ingeschat, dan leidt dit tot enorme afwaarderingen op de derivatenpositie.

Denk bijvoorbeeld aan de derivaten in 2008 die gebaseerd waren op Amerikaanse hypotheken. Achteraf gezien, bleek de waarde van deze hypotheken een stuk lager dan eerder werd gedacht, een van de hoofdoorzaken van de financiële crisis.

Dat het risico van derivaten altijd gerespecteerd moet worden, daar kunnen meerdere handelaren en instellingen over meepraten. Neem het verhaal van de inmiddels beruchte handelaar Jérôme Kerviel van Société Générale.

Door middel van futures bouwde Kerviel voor de Franse bank een longpositie op van bijna € 50 miljard(!). Hiermee speculeerde hij op een stijging van de DAX-index en de Euro Stoxx 50 index. Nadat de positie bekend werd, daalde uiteraard de koers van deze producten, waardoor Société grote moeite had om de positie te sluiten. Uiteindelijk kostte de hele affaire € 4,9 miljard.

Een ander schrijnend verhaal komt uit Nederland waar de grote woningcorporatie Vestia € 2 miljard verloor door met derivaten in te spelen op een rentestijging. Het bedrijf had ongeveer € 6 miljard aan leningen uitstaan die het met rentefutures moest hedgen.

Echter, Vestia had een derivatenportefeuille van € 23 miljard uitstaan. Bijna vier keer zo groot dan vereist. In juni 2012 werd de portefeuille door tien verschillende banken afgekocht. Quanto costa, een verlies van € 2 miljard.

Financiële derivaten worden nagenoeg altijd geassocieerd met negatieve ervaringen. Enigszins logisch, gezien de vele problemen die zijn veroorzaakt met deze producten. Toch is het ook wel eens leuk om over een succesverhaal te praten.

Denk bijvoorbeeld aan de film The Big Short. De film die met meerdere prijzen is bekroond, vertelt over de financiële crisis in 2008 en hoe een hedgefund hier ontzettend rijk mee werd.

Ondanks de negatieve toon die ik hierboven heb gebruikt om de risico’s van derivaten duidelijk te maken, is het handelen in deze financiële producten onder beleggers nog altijd ontzettend populair. De hoofdreden is uiteraard de mogelijkheid om enorme winsten te behalen met deze producten.

Daarnaast kunnen risico’s juist worden verkleind door posities met financiële derivaten te hedgen. Dit is ook een reden waarom derivaten veelvuldig door beleggers worden gebruikt.